Από πού πήραν το όνομά τους τα χρώματα

 Τι είναι χρώμα

Το χρώμα είναι μια αίσθηση που δημιουργείται στον εγκέφαλο από μέρος της αλληλουχίας των ηλεκτρικών ώσεων που φθάνουν σε αυτόν μέσω του οπτικού νεύρου. Η πληροφορία για το χρώμα αφορά τις συχνότητες της προσπίπτουσας ακτινοβολίας που μπορεί να ανιχνευθεί στους κατάλληλους υποδοχείς και κωδικοποιείται μέσα στα ηλεκτρικά αυτά σήματα. Οι ηλεκτρικές ώσεις που αφορούν πληροφορία χρώματος προέρχονται από εξειδικευμένους φωτοευαίσθητους υποδοχείς του ματιού, τα κωνία, που αντιδρούν το καθένα στην ανίχνευση φωτός συγκεκριμένου εύρους μήκους κύματος. Ένα χρώμα που παίρνει μορφή στον εγκέφαλο μπορεί να προέρχεται από μία συχνότητα ή συνδυασμό περισσότερων συχνοτήτων του ορατού φάσματος. Για παράδειγμα το κίτρινο χρώμα είναι αποτέλεσμα της επεξεργασίας του σήματος που προέρχεται από την ανίχνευση φωτός από από δύο κυρίως είδη κωνίων, τα κωνία που είναι ευαίσθητα σε συχνότητες που αντιστοιχούν στην περιοχή του κόκκινου χρώματος και τα κωνία που είναι ευαίσθητα στις συχνότητες που αντιστοιχούν στην περιοχή του πράσινου.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος συνθέτει μεγάλο εύρος χρωμάτων από τους συνδυασμούς της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που ανιχνεύει το μάτι. Το χρώμα στην περίπτωση αυτή είναι μια σύμβαση που αφορά τη μορφή που λαμβάνει στον εγκέφαλο (στον οπτικό φλοιό) ο συνδυασμός των συχνοτήτων που ανιχνεύονται από το μάτι. Έτσι μπορεί να βλέπουμε κίτρινο χρώμα ενώ στην πραγματικότητα οι συχνότητες που ανιχνεύουμε αντιστοιχούν αποκλειστικά στην περιοχή του πράσινου και του κόκκινου, δηλαδή η ακτινοβολία που φθάνει στο μάτι μας δεν βρίσκεται στην περιοχή του κίτρινου. Φυσικά είναι δυνατό να βλέπουμε και το απ' ευθείας κίτρινο χρώμα, όταν η ακτινοβολία είναι μονοχρωματική, όταν δηλαδή το χρώμα αντιστοιχεί πράγματι σε μία μόνο συχνότητα. Παρόλα αυτά, το μονοχρωματικό κίτρινο συλλαμβάνεται εν μέρει και από τους υποδοχείς του κόκκινου και από του πράσινου και μόνο μέσω της όρασής μας δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν πράγματι πρόκειται για μονοχρωματική ακτινοβολία ή όχι.

Πέραν του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε την ακτινοβολία από πολλές συχνότητες ως μονοχρωματική, παραπλανούμενοι μέσω της αίσθησης της όρασης, η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στη φύση μπορεί πράγματι να αντιστοιχεί σε διαφορετικά, διακριτά μήκη κύματος που αντιστοιχούν το καθένα σε διαφορετικό χρώμα. Σε αυτή τη φυσική παλέτα του ορατού φάσματος, το η «κόκκινη» ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία έχει το μεγαλύτερο μήκος κύματος και η «ιώδης» το μικρότερο.

Στη Χημεία, τη Βιοχημεία, τη Ζωγραφική και την Τεχνική χρώμα ονομάζεται η οργανική ή ανόργανη ουσία που χρησιμοποιείται στο χρωματισμό επιφάνειας, λεγόμενη και χρωστική ουσία ή βαφή ή κοινώς μπογιά.

Στις δημώδεις εκφράσεις μεταφορικά το χρώμα χαρακτηρίζει πολιτική μερίδα καθώς και τη διάνθιση του ύφους.

Ετυμολογικά η λέξη χρώμα   προέρχεται  από την (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική χρῶμα < χρώς < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *gʰrēw- ‎(αλέθω, τρίβω) < *gʰer- (τρίβω).Στην καθημερινότητά μας χρησιμοποιούμε  και το μπογιά που έχει προέλευση  την τουρκική boya < οθωμανική τουρκική بویا (boya) 

Από πού πήραν το όνομά τους τα χρώματα

• ΑΣΠΡΟ-ΛΕΥΚΟ

Το λευκό ή άσπρο είναι χρώμα το οποίο έχει υψηλή φωτεινότητα, αλλά μηδενική απόχρωση. Ακριβέστερα, περιέχει όλα τα χρώματα στο ορατό φάσμα αν και μερικές φορές περιγράφεται ως συνδυασμός όλων των χρωμάτων (π.χ. όταν εφαρμόζεται το σύστημα CMYK). Το λευκό δηλαδή είναι η παρουσία όλων των χρωμάτων. 

• Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ταύτιζαν το λευκό με τις καταστροφές στις καλλιέργειες και τον θάνατο, γιατί τους θύμιζε την έρημο και τους σκελετούς των νεκρών ζώων που υπήρχαν σε αυτήν.
• Στην Κίνα θεωρείται το χρώμα της δυστυχίας και του πένθους, και για αυτό το φοράνε στις κηδείες.
• Στις Χριστιανικές κοινωνίες θεωρείται το χρώμα της αγνότητας.

Ετυμολογικά η λέξη άσπρο σχετίζεται με τα άσπρα ,δηλαδή τα ασημένια νομίσματα του βυζαντίου.

άσπρο < μεσαιωνική ελληνική άσπρο(ν) (=άσπρο νόμισμα, νόμισμα μικρής αξίας) < λατινική asprum < asperum, ουδέτερο του asper (=τραχύς· nummus asper: το νόμισμα που είχε πρόσφατα κοπεί και είχε ακόμη τραχιά επιφάνεια) < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *h₂esp- (κόβω)

Όσο για  το λευκός  < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική λευκός < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *lewk- (λευκός, λαμπρός)

• ΜΠΕΖ

Η λέξη "μπεζ" χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Γαλλία(από τα παλαιά γαλλικά bege «το φυσικό χρώμα του μαλλιού και του βαμβακιού· ακατέργαστο, όχι βαμμένο» )κάπου στα μέσα του 19ου αιώνα. Ήταν η ονομασία που δόθηκε στο χρώμα του μαλλιού, το οποίο από τη φύση του έχει ένα κρεμώδες χρώμα

• ΚΟΚΚΙΝΟ

Το κόκκινο ή ερυθρό είναι, μαζί με το κίτρινο και το μπλε, ένα από τα τρία βασικά χρώματα του ορατού φωτός και αντιστοιχεί σε μήκος κύματος 625 έως 760 νανόμετρα. Η ακτινοβολία που αντιστοιχεί σε χαμηλότερη συχνότητα δεν είναι ορατή και ονομάζεται υπέρυθρη.

Το κόκκινο είναι επίσης ένα από τα τρία βασικά χρώματα του συστήματος απεικόνισης RGB (Red - Green - Blue) που χρησιμοποιείται στις έγχρωμες οθόνες.

Η λέξη κόκκινο προέρχεται από τον κόκκο -μικρό καρπό- βελανιδιού.

• ΜΠΟΡΝΤΩ

ο Μπορντό είναι ένα χρώμα, μια σκοτεινή απόχρωση του κόκκινου. Είναι μια αναπαράσταση του χρώματος του κόκκινου κρασιού. Στην αγγλική γλώσσα χρησιμοποιείται και ο όρος «wine» (κρασί) για την περιγραφή του χρώματος. Η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση του «κρασιού» σαν ένα χρώμα, ήταν στην αγγλική γλώσσα το 1705.Πήρε το όνομά του από  την γαλλική πόλη Μπορντώ που φημίζεται για τα κόκκινα κρασιά  της.

• ΚΙΤΡΙΝΟ

Το κίτρινο είναι, μαζί με το μπλε και το κόκκινο, ένα από τα τρία βασικά χρώματα του ορατού φωτός, με μήκος κύματος που κυμαίνεται από 575 έως 585 νανόμετρα.Η λέξη κίτρινος προέρχεται από το κίτρο, καρπός όμοιος με το λεμόνι.

• ΠΡΑΣΙΝΟ

Το πράσινο δεν είναι ένα από τα βασικά χρώματα, δεδομένου ότι είναι αποτέλεσμα της ανάμιξης του μπλε με το κίτρινο. Είναι το κυρίαρχο χρώμα στη φύση καθώς συναντάται σε όλα σχεδόν τα φυτά λόγω της χλωροφύλλης. Αποτελεί το χρώμα των περισσότερων φυτών, δέντρων και των φυλλωμάτων τους. Το πράσινο αντιστοιχεί σε μήκος κύματος από 495 έως 570 νανόμετρα.

Η ετυμολογία της λέξης στα ελληνικά προέρχεται από το χρώμα του πράσου, ενώ σε αρκετές γλώσσες η λέξη για το πράσινο και το μπλε είναι κοινή.

• ΜΩΒ

Το μοβ είτε μενεξεδί είτε ιόχρουν είναι το σύνολο των αποχρώσεων που προκύπτουν από την ανάμειξη κόκκινων και μπλε χρωστικών, ενώ το ιώδες ή βιολετί αντιστοιχεί στο εύρος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος μεταξύ του μπλε και του υπεριώδους, δηλαδή σε μήκη κύματος 400-430 nm.

Η μωβ χρωστική μωβεΐνη (Mauveine) ή αλλιώς ανιλινικό πορφυρό (aniline purple) είναι η πρώτη συνθετική χρωστική ουσία ανιλίνης. Ανακαλύφθηκε τυχαία από τον χημικό Sir William Henry Perkin, το 1856, στην προσπάθεια του να φτιάξει τεχνητή Κινίνη. Και επίσης είναι ένα πολύ όμορφο χρώμα.

Ετυμολογικά  η λέξη μοβ < (άμεσο δάνειο) γαλλική mauve < λατινική malva (μολόχα) < σημιτική

• ΜΠΛΕ

Το μπλε είναι ένα από τα χρώματα του ορατού φάσματος. Είναι το χρώμα του καθαρού ουρανού και της βαθιάς θάλασσας. . Επίσης είναι, μαζί με το κίτρινο και το κόκκινο, ένα από τα τρία βασικά χρώματα του ορατού φωτός και αντιστοιχεί σε μήκος κύματος 450 έως 495 νανόμετρα.

Το μπλε, μαζί με το πράσινο και το ροζ, ανήκει στην χρωματική κατηγορία των ιριδοληπτικών χρωμάτων, δηλαδή μια κατηγορία χρωμάτων η οποία επιδρά αρνητικά στην ίριδα του ματιού, με αποτέλεσμα να δυσαρεστεί τον παρατηρητή.

Η ετυμολογία της λέξης στα ελληνικά προέρχεται από την αντίστοιχη αγγλική (blue, μπλου) και γαλλική λέξη (bleu, μπλε),  .Αυτές προέρχονται από τη ρίζα *bhel- "να λάμπει, να αναβοσβήνει, να καίει", επίσης "να λάμπει λευκό" και να σχηματίζει λέξεις για φωτεινά χρώματα. Η ίδια ρίζα PIE απέδωσε  το λατινικό flavus "κίτρινο", παλιά ισπανική blavo "κιτρινωπό-γκρι", ελληνικό φαιός "λευκό", Welsh blawr "γκρι".

Θεωρείται το χρώμα της αρμονίας, της γαλήνης, της εμπιστοσύνης, της ελευθερίας, της ειλικρίνειας αλλά και της απόστασης. Συχνά συνδέεται και με τη μελαγχολία, εξ ου και η προέλευση του ονόματος της μουσικής μπλουζ (blues). Σχετίζεται επίσης με την θάλασσα και τον ουρανό ιδιότητα που προσφέρει χαλαρότητα και ηρεμία. Η λεκτική επικοινωνία συνδέεται επίσης με το μπλε χρώμα ενώ παράλληλα εκφράζει το αίσθημα της αφοσίωσης, του πνεύματος και της θρησκευτικής πεποίθησης. Μάλιστα ήδη από την αρχαιότητα το μπλε εκφράζει την έννοια της πίστης και της ελπίδας ενώ συνδέεται και με το κομμάτι του γλυκού για αυτό και πολλά προϊόντα που σχετίζονται με γλυκές γεύσεις φέρουν μπλε χρώμα.

Στον Χριστιανισμό και ιδιαίτερα στον Ρωμαιοκαθολικισμό, συνδέεται με την Παναγία. Στις θρησκείες της Ινδία υπάρχουν πολλά στοιχεία όσον αφορά τους θεούς που χρησιμοποιείται το μπλε χρώμα. Στην πολιτική έχει ταυτιστεί με τον κεντροδεξιό, τον συντηρητικό, αλλά και τον κεντρώο χώρο στην Ευρώπη, καθώς το προτιμούν μια σειρά από αντίστοιχα κόμματα.

• ΜΑΥΡΟ

Το μαύρο εμφανίζεται στην αφαιρετική χρωματική θεωρία και παίζει σημαντικό ρόλο στην χρήση των χρωστικών - χημικών χρωμάτων. Σύμφωνα με τη αφαιρετική θεωρία το χρώμα των αντικειμένων εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο απορροφά ή και αντανακλά το φως. Αν ένα αντικείμενο απορροφά όλα τα κύματα φωτός, το αντικείμενο αυτό θα είναι μαύρο. Για το λόγο αυτό πολλοί υποστηρίζουν ότι μαύρο δεν είναι χρώμα, από την στιγμή που δεν υποστηρίζει την ύπαρξη φωτός.

Η πιο γνωστή εφαρμογή της αφαιρετικής χρωματικής θεωρίας έγινε στις γραφικές τέχνες, με την παλέτα τετραχρωμίας (CMYK). Αν αναμιχθούν τα τρία βασικά χρωστικά χρώματα της παλέτας, το κυανό, το ματζέντα και το κίτρινο δημιουργείται το μαύρο. 

ίΕτυμολογικά ίσως να έχει σχέση με την ρίζα  *mer-  που μας δίνει τη λέξη mort -θάνατος

• ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ

Το πορτοκαλί είναι ένα χρώμα του ορατού φάσματος, που βρίσκεται μεταξύ του κόκκινου και του κίτρινου. Πήρε την ονομασία του από το φρούτο πορτοκάλι, το οποίο αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του χρώματος αυτού.

Πολιτικά συχνά συνδέεται με τον συμβολισμό κομμάτων που πρόσκεινται στο φιλελεύθερο και κεντρώο χώρο.

• ΦΟΥΞΙΑ

Το φούξια, το χρώμα, προέρχεται από το λουλούδι φούξια, που προέρχεται από τον Γερμανό βοτανολόγο του 16ου αιώνα Leonhart Fuchs (το όνομά του προέρχεται από την γερμανική λέξη για την “αλεπού”). Και αν νομίζεται ότι το φούξια και το ματζέντα είναι το ίδιο χρώμα, τότε είστε πιο κοντά απ’ όσο νομίζετε: η ματζέντα κάποτε ήταν μια βαφή για τα μάτια που ονομαζόταν fuchsine, που πήρε το όνομά της από το λουλούδι φούξια. Το όνομα άλλαξε το 1859, την χρονιά που κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, προς τιμή της νίκης των Γάλλων στη Μάχη Ματζέντα (Battle of Magenta).

• ΠΟΡΦΥΡΟΥΝ

Η πορφύρα είναι φυσική χρωστική ουσία με ανεξίτηλο βαθυκόκκινο χρώμα, η οποία είναι γνωστή από τα αρχαιότερα χρόνια ως «βασιλική» βαφή. Ο όρος πορφύρα χρησιμοποιήθηκε τόσο για την ίδια τη βαφή, όσο και για τα κοχύλια από τα οποία παράγεται, καθώς και για τα ενδύματα που βάφονταν με το χρώμα της πορφύρας.

Ήταν ιδιαίτερα πολύτιμη βαφή λόγω της δυσκολίας παρασκευής και της σπανιότητας των οστράκων από τα οποία παράγεται, οπότε η χρήση ενδυμάτων βαμμένων με πορφύρα ήταν από την κλασσική αρχαιότητα ένδειξη πλούτου και εξουσίας. Έτσι, με το χρώμα της πορφύρας βάφονταν μεταξύ άλλων ορισμένα ενδύματα βασιλιάδων και αυτοκρατόρων.

• ΙΩΔΕΣ

Το ιώδες εμφανίζεται μετά το μπλε και το indigo σε ένα ουράνιο τόξο. Είναι ένα ελαφρώς μπλε πορφυρό μολονότι η ονομαζόμενη βιολετί χρώματος ιστού έχει λίγο περισσότερο κόκκινο τόνο. Στον τροχό χρώματος, η βιολετί είναι στα μισά της διαδρομής μεταξύ μπλε και ματζέντα . Έχετε εκατομμύρια χρώματα για να επιλέξετε από το σχεδιασμό μιας ιστοσελίδας. Εδώ γιατί η βιολετί θα μπορούσε να λειτουργήσει για σας στο επόμενο έργο σας.

• ΓΚΡΕΝΑ

γκρενά < (άμεσο δάνειο) γαλλική grenat < grenade < λατινική (pomum) granatum, ουδέτερο του granatus < granum < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *ǵrHnom / *g̑er (κόκκος).Δηλαδή το χρώμα που έχουν οι κόκκοι-σπόρια του ροδιού

• ΓΚΡΙ-ΓΚΡΙΖΟ

Το χρώμα γκρι ή αλλιώς φαιό ή σταχτί παράγεται από τη μίξη του λευκού με το μαύρο.

Το γκρι είναι αχρωματικό χρώμα. Αχρωματικά χρώματα, δηλαδή χρώματα χωρίς χρώμα, καλούνται τα χρώματα που δεν αντιστοιχούν σε ακτινοβολία κάποιου συγκεκριμένου μήκους κύματος όπως τα ξεχωριστά χρώματα στο ορατό φάσμα του φωτός, αλλά τα κατατάσσουμε στα χρώματα γιατί έτσι τα αντιλαμβάνεται ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Αχρωματικά χρώματα θεωρούνται το λευκό, το μαύρο και το γκρι. Κύριο χαρακτηριστικό των αχρωματικών χρωμάτων είναι ότι δεν έχουν αποχρώσεις.

Ετυμολογικά προέρχεται  από το πρωτο-γερμανικό *grewa- "γκρίζο" (πηγή επίσης παλαιοσκανδιναβικού grar, παλαιοφρισιανό gre, μεσαίο ολλανδικό gra, ολλανδικό graw, παλιό υψηλό γερμανικό grao, γερμανικό grau),  Γαλλικό gris, ισπανικό gris, ιταλικό grigio-γκρίζο

• ΡΟΖ

Το ροζ είναι ένα πολύ ανοιχτό κόκκινο χρώμα. Πρωτοχρησιμοποιήθηκε το 17ο αιώνα για να περιγράψει τα λουλούδια του γένους Dianthus. Στην καθημερινότητα, σχετίζεται έντονα με το θηλυκό φύλο.

Έως και τον 18ο ~ 19ο αιώνα, το ροζ χρώμα χρησιμοποιούσαν κατεξοχήν από άνδρες, καθώς ήταν απόχρωση του κόκκινου, και το γαλάζιο από τις γυναίκες, πιθανώς επειδή είναι το χρώμα του ουρανού (το χρώμα αζούρ) και έμοιαζε ρομαντικό. Στα μέσα του 18ου αιώνα άρχισε να χρησιμοποιείται και από γυναίκες, ακριβώς επειδή το θεωρούσαν αρρενωπό χρώμα και ήθελαν να προκαλέσουν φορώντας κάτι διαφορετικό, και από τον 20ό αιώνα ταυτίστηκε ολοκληρωτικά με το θηλυκό φύλο.

Ετυμολογικά προέρχεται από την λέξη ρόδον που είναι το τριαντάφυλλο.

ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

https://www.etymonline.com/

https://www.wikipedia.org/

https://en.wiktionary.org/