Τι είναι μυθολογία
Η Μυθολογία είναι διακριτός επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με τη μελέτη των μύθων, δηλαδή των ιστοριών που ένας ιδιαίτερος πολιτισμός θεωρεί αληθινές και χαρακτηρίζουν ένα ιδιαίτερο θρησκευτικό ή πίστη. Γεγονότα που ανήκουν στον χώρο της μυθολογίας συχνά βασίζονται σε ιστορικά γεγονότα και υπό συγκεκριμένες περιστάσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υποκατάστατο των ιστορικών πηγών. Ένα περίτρανο παράδειγμα χρήσης της μυθολογίας στην ιστορική έρευνα είναι η χρήση της Ιλιάδας από τον Ερρίκο Σλήμαν για την ανακάλυψη των Μυκηνών.
ετυμολογία:μυθολογία < λόγιο ενδογενές δάνειο: γαλλική mythologie < αρχαία ελληνική μῦθος (μῦθος < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *mēwdʰ- ή προελληνική) + λόγος δηλαδή μελέτη και γνώση μιας συλλογής μύθων.Ο μύθος είναι που ξετυλίγεται στο χρόνο θα μπορούσε να έχει σχέση με κάτι άλλο που ξετυλίγεται όπως ο μίτος ή η μίτωση.
 |
ΠΕΡΣΕΑΣ ΚΑΙ ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ
|
Τα θέματα της μυθολογίας.
Οι μύθοι είναι γενικά ιστορίες βασισμένες στην παράδοση και το θρύλο, προορισμένες αρχικά να ερμηνεύσουν το πώς ξεκίνησε η δημιουργία σε κοσμικό και τοπικό επίπεδο με μύθους της δημιουργίας ή ιδρυτικούς μύθους. Για παράδειγμα, υπάρχουν μύθοι δημιουργίας σε όλες τις μυθολογίες του πλανήτη που ασχολούνται με κοσμολογικά προβλήματα (η δημιουργία του σύμπαντος, των άστρων κλπ.) Υπάρχουν, επίσης, ιδρυτικοί μύθοι, που ερμηνεύουν αιτιολογικά την έναρξη λειτουργίας μιας πόλης. Η Αθήνα, η Ρώμη, το Βυζάντιο (η Κωνσταντινούπολη) και πάμπολλες άλλες, είναι πόλεις που διαθέτουν τον ιδρυτικό τους μύθο. Οι μύθοι ερμηνεύουν, επίσης, φυσικά φαινόμενα, ανεξήγητα πολιτισμικά κενά και ό,τι άλλο δεν μπορεί να ερμηνευθεί ορθολογικά. Ωστόσο, δε δημιουργήθηκαν όλοι οι μύθοι για ερμηνευτικούς σκοπούς. Στους περισσότερους εμπλέκεται μια υπερφυσική δύναμη ή θεότητα, αλλά αυτό δεν αποκλείει από την επικράτεια της μυθολογίας θρύλους και απλές αφηγήσεις που πέρασαν μέσω της προφορικής παράδοσης από γενεά σε γενεά.
Ελληνική μυθολογία
Ως ελληνική μυθολογία ορίζεται συγκεκριμένα η αφήγηση των μυθικών ιστορημάτων που δημιουργήθηκαν από τους αρχαίους Έλληνες και αφορούσαν τους θεούς του Ολύμπου και τους ήρωες, τη φύση του κόσμου και τις τελετουργικές πρακτικές της λατρείας τους.
Οι σύγχρονοι ερευνητές αναφέρονται στους μύθους και τους μελετούν για να κατανοήσουν τον συμβολισμό τους, τους θρησκευτικούς και πολιτικούς θεσμούς των αρχαίων Ελλήνων και γενικά τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Οι χρονολογικά μεταγενέστεροι ελληνικοί μύθοι εντάσσονται στον χώρο της λαογραφίας και δεν αφορούν τη μυθολογία με την καθ' εαυτού στενή έννοια του όρου.
Η ελληνική μυθολογία συνίσταται σε μια πλούσια συλλογή αφηγημάτων που αναφέρονται στην προέλευση του κόσμου και εξιστορούν τη ζωή και τις περιπέτειες μιας ευρείας ποικιλίας θεών, ηρώων, ηρωίδων και άλλων μυθολογικών πλασμάτων. Αυτές οι ιστορίες αρχικά διαμορφώθηκαν μέσω της προφορικής και ποιητικής παράδοσης, πριν να διαδοθούν γραπτώς μέσα από τα έργα της ελληνικής λογοτεχνίας.
Οι παλαιότερες γνωστές λογοτεχνικές πηγές είναι τα δύο έπη, η Ιλιάδα και η Οδύσσεια του Ομήρου (8ος αιώνας π.Χ.), που είναι αφιερωμένα στα γεγονότα του Τρωικού πολέμου και στις περιπέτειες του Οδυσσέα που ακολούθησαν. Θεωρούνται επίσης κατεξοχήν πολύτιμη πηγή στοιχείων τα ποιητικά έργα του Ησίοδου (8ος αιώνας π.Χ.), η Θεογονία και τα Έργα και Ημέραι, που αναφέρονται στην αρχαία ελληνική αντίληψη για τη δημιουργία του κόσμου, τη διαδοχή των θείων κυβερνητών, τη διαδοχή των ανθρώπινων εποχών, την προέλευση του ανθρώπινου δράματος και των θυσιαστικών πρακτικών.
Διάφοροι μύθοι έχουν επίσης συντηρηθεί από τους ομηρικούς ύμνους, τμήματα ποιημάτων του επικού κύκλου, λυρικά ποιήματα, έργα τραγωδών του 5ου αιώνα π.Χ., γραφές των μελετητών και των ποιητών της ελληνιστικής περιόδου και κείμενα από συγγραφείς των ρωμαϊκών χρόνων, όπως του Πλούταρχου και του Παυσανία.
Ο Δίας, μεταμορφωμένος σε κύκνο, αποπλανεί τη Λήδα, τη βασίλισσα της Σπάρτης
Τα μνημειακά στοιχεία στις Μυκήνες και τη Μινωική Κρήτη βοήθησαν στην επίλυση πολλών ερωτημάτων που προέκυπταν από τα ομηρικά έπη και χορήγησαν αρχαιολογικές αποδείξεις για πολλές από τις μυθολογικές λεπτομέρειες που αφορούν τους θεούς και τους ήρωες. Η ελληνική μυθολογία απεικονίστηκε επίσης σε χειροποίητα αντικείμενα.
Η αγγειοπλαστική του 8ου αιώνα π.Χ απεικονίζει σκηνές από τον τρωικό κύκλο, καθώς επίσης και τις περιπέτειες του Ηρακλή. Στην αρχαϊκή, κλασική και ελληνιστική περίοδο, οι ομηρικές και διάφορες άλλες μυθολογικές σκηνές συμπληρώνουν τα υπάρχοντα λογοτεχνικά στοιχεία.
Ας γνωρίσουμε από πού πήραν το όνομά τους οι μυθικού ήρωες
Τι είναι μυθικός ήρωας;
Ως ήρωας στη μυθολογική παράδοση εννοείται κάποιος άνδρας ή γυναίκα (ηρωίδα), που μπορεί να εμφανίζεται παραδοσιακά ως πρωταγωνιστής ενός μύθου, ενός θρύλου ή έπους και που κατέχει ικανότητες μεγαλύτερες από εκείνες που κατέχει ο μέσος άνθρωπος. Αυτές οι ικανότητες τον βοηθούν να εκτελέσει ασυνήθιστες και παράτολμες αγαθοεργές πράξεις (ηρωική πράξη) για τις οποίες γίνεται γνωστός/ή . Αυτές οι δυνάμεις δεν είναι μόνον σωματικές αλλά και διανοητικές ή ψυχικές.
Ετυμολογικά ο ήρωας< ἥρως ήδη ομηρικό < Πιθανό δάνειο ή κατ' άλλη εκδοχή συνδέεται με την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *ser(servare στα λατινικά φυλάω,προσέχω,επιτηρώ).Μπορεί όμως να είναι προελληνική λέξη.
ΗΡΑΚΛΗΣ
Ο Ηρακλής ή Αλκαίος ή Αλκείδης (αρχ. ελλην.: Ἡρακλῆς, από το όνομα Ἥρα και το επίθημα -κλῆς του ουσιαστικού κλέος = δόξα) ήταν αρχαίος μυθικός ήρωας, θεωρούμενος ως ο μέγιστος των Ελλήνων ηρώων. Γεννήθηκε στη Θήβα και ήταν γιος του Δία και της Αλκμήνης.
ΘΗΣΕΑΣ
Η ετυμολογία του ονόματος του Θησέα έχει να κάνει με το αρχαιοελληνικό ρήμα τίθημι που σημαίνει θέτω, τοποθετώ κάτι κάπου, δίνω σε κάποιον κάτι, θεωρώ ή τοποθετούμαι. Η Αίθρα, η μητέρα του Θησέα, του έδωσε αυτό το όνομα γιατί ο πατέρας του είχε «θέσει», είχε δηλαδή τοποθετήσει, κάτω από έναν βράχο σαν σημάδια αναγνώρισης, το σπαθί και τα σανδάλια του. Ο Θησέας λοιπόν τοποθέτησε το σπαθί του στη θήκη κι ανάλαβε να επιλύσει το θέμα του Μινώταυρου, στον οποίο επιτέθηκε και με τη βοήθεια της Αριάδνης και του Μίτου της βρήκε την έξοδο από τον λαβύρινθο.
ΟΔΥΣΣΕΑΣ
Το όνομα «Οδυσσέας», που προέρχεται από το ρήμα «ὀδύσσομαι» (οργίζομαι, μισώ κάποιον) και σημαίνει εξοργισμένος, αλλά και ο μισούμενος από τους θεούς, αυτός που έδωσε αφορμές δυσαρέσκειας, το έδωσε ο παππούς του (από την πλευρά της μητέρας του), ο Αυτόλυκος (Οδύσσεια 19:405).
Σύμφωνα με τον Όμηρο το όνομα σημαίνει «γιος της πέτρας», αλλά πιο πιθανό είναι να συγγενεύει ετυμολογικά με την λέξη «οδηγός». Μπορεί επίσης να προέρχεται από το ρήμα «ὀδυνάω» που σημαίνει «προκαλώ πόνο» με την έννοια «αυτός που προκαλεί και αισθάνεται πόνο». Ο Οδυσσέας εξάλλου αισθάνεται έναν διαρκή πόνο πνευματικό ή/και σωματικό - προκαλεί δηλαδή πόνο σε κάποιον άλλο και παράλληλα κάποιος άλλος σ΄αυτόν.
Στον Οδυσσέα αποδίδεται μερικές φορές και το πατρωνυμικό ουσιαστικό Λαερτιάδης, δηλαδή «γιος του Λαέρτη».
ΠΕΡΣΕΑΣ
Λόγω της ασάφειας του ονόματος «Περσέας» και του θρυλικού χαρακτήρα του φορέα του, οι περισσότεροι ετυμολογητές υποθέτουν ότι μπορεί να είναι προελληνικό. Ωστόσο, το όνομα της πατρίδας του Περσέα ήταν ελληνικό, όπως και τα ονόματα της γυναίκας και των συγγενών του. Υπάρχει κάποια ιδέα ότι προήλθε στα ελληνικά από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή γλώσσα . Από αυτή την άποψη, ο Robert Graves έχει προτείνει τη μόνη διαθέσιμη ελληνική παραγωγή. Ο Περσέας μπορεί να προέρχεται από το ελληνικό ρήμα πέρθειν ( pérthein , « σπαταλώ , καταστρέφω, τσουβαλιάζω, καταστρέφω»), κάποια μορφή του οποίου εμφανίζεται στα ομηρικά επιθέματα. . Ο Περς-ευς λοιπόν είναι «σάκος των πόλεων», δηλαδή στρατιώτης στο επάγγελμα, ταιριαστό όνομα στον πρώτο Μυκηναίο πολεμιστή.
ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ
Η λέξη «Ανδρομέδα» είναι σύνθετη λέξη. Αποτελείται από το ουσιαστικό «ανήρ» (γεν. ανδρός, δηλαδή το πρώτο συνθετικό της λέξης «άνδρ – ωπος» ή «άνθρ – ωπος») και το αρχαίο ρήμα «μέδω», το οποίο σημαίνει: άρχω, κυβερνώ, βασιλεύω, προστατεύω. Μέδων (συναντάται στον Όμηρο), Μεδεών (Δήμος Μεδεώνος, στην Ακαρνανία), Μέδουσα
ΑΧΙΛΛΕΑΣ
Το όνομα προέρχεται από το «ἄχος» (αρσ.) (θλίψη, πόνος) και το «ἴλλω» (περιπλανιέμαι, τριγυρνώ) δηλαδή «αυτός που τριγυρίζει θλιμμένος». Κατά μια άλλη, πιο πρόσφατη άποψη, μπορεί να προέρχεται και από το «ἄχος» και το «λεώς» (λαός), δηλαδή «αυτός που προκαλεί θλίψη ή και πόνο στο λαό», δηλαδή στους εχθρούς.
ΕΚΤΟΡΑΣ
Έκτορας < Έκτωρ < Ἕκτωρ (αυτός που έχει, κρατάει γερά και γρήγορα) < ἒχω ή ἕστωρ (τμήμα της άγκυρας) ή εξελληνισμός τοπικού ονόματος από τον Όμηρο ή πιθανόν και τα δύο (δηλαδή να το εξελλήνισε χρησιμοποιώντας τις ελληνικές λέξεις ἒχω ή ἕστωρ για να το αποδώσει πιστότερα)
Ας δούμε όμως από πού πήραν το όνομά τους τα μυθικά τέρατα
Τι είναι τέρας
-Το τέρας είναι ένα είδος φανταστικού πλάσματος που το βρίσκουμε στην επιστημονική φαντασία, τη λαογραφία, τη μυθολογία και τη θρησκεία. Τα τέρατα απεικονίζονται πολύ συχνά ως επικίνδυνα και επιθετικά, με μια παράξενη εμφάνιση που προκαλεί τρόμο και φόβο, συχνά στους ανθρώπους.
ΤΕΡΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΊΑΣ
ΜΙΝΩΤΑΥΡΟΣ
Ο Μινώταυρος γεννήθηκε όταν ο Ποσειδώνας αποφάσισε να εκδικηθεί τον Μίνωα για την ασέβειά του να μην του θυσιάσει έναν όμορφο λευκό ταύρο. Ο θεός έκανε τη σύζυγο του Μίνωα Πασιφάη να συνερευθεί με τον ταύρο αυτόν κι έτσι γεννήθηκε αυτό το τρομερό παιδί, ένας άνθρωπος με κεφάλι ταύρου. Ο Μινώταυρος πέρασε ολόκληρη τη ζωή του έγκλειστος στο Λαβύρινθο που του έκτισε ο Μίνωας, καταβροχθίζοντας ετησίως 7 νέους και 7 νέες από την Αθήνα, μέχρι που τον εξολόθρευσε ο Θησέας.
Ετυμολογικά η λέξη είναι σύνθετη από το Μίνωας(ίσως σημαίνει βασιλιάς) και ταύρος από το PIE *tauro- «ταύρος», από τη ρίζα *(s)taeu- «γερός, όρθιος, δυνατός» (πηγή και του σανσκριτικού sthura- «χοντρός, συμπαγής», Μεσοπερσικά stor «άλογο , ζώο έλξης," Gothic stiur "νεαρός ταύρος," Old English steor); εκτεταμένη μορφή ρίζας *στα- «να στέκεσαι, να κάνεις ή να είσαι σταθερός.
ΜΕΔΟΥΣΑ
Η Μέδουσα είχε φρικτή μορφή, αντί για μαλλιά είχε φίδια στο κεφάλι και μετέτρεπε σε πέτρα όποιον την κοιτούσε. Ήταν μία από τις τρεις Γοργόνες -οι άλλες ήταν η Σθενώ και η Ευρυάλη- κόρες του Φόρκυ και της Κητώς που ήταν θαλάσσιες θεότητες. Κάποτε ο Πολυδεύκης, βασιλιάς της Σερίφου, ζήτησε από τον ήρωα Περσέα να του φέρει το κεφάλι της Μέδουσας, ελπίζοντας ότι ο νεαρός θα έπεφτε θύμα της. Εκείνος όμως κατάφερε με τη βοήθεια της Αθηνάς να την αποκεφαλίσει χρησιμοποιώντας την ασπίδα του σαν καθρέφτη. Την στιγμή που της έκοβε το κεφάλι ξεπήδησαν από μέσα της ο Πήγασος και ο Χρυσάωρ. Αργότερα ο Περσέας πρόσφερε το κεφάλι της Μέδουσας στην Αθηνά κι εκείνη το στερέωσε στην αιγίδα στο στήθος της.
μέδουσα < αρχαία ελληνική μέδουσα, θηλυκό του μέδων, μετοχή ενεργητικού ενεστώτα του ρήματος μέδω < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *med- (μετρώ, συμβουλεύω) (μεταφραστικό δάνειο γαλλική méduse)
ΣΚΥΛΑ
Η Σκύλλα ήταν κι αυτή κόρη του Φόρκυ και της Κητώς, κάποτε όμορφη νύμφη που την ποθούσε ο Ποσειδώνας. Η ζηλιάρα Αμφιτρίτη την μετέτρεψε σε τέρας δηλητηριάζοντας το νερό που έκανε μπάνιο. Η Σκύλλα είχε σώμα ψαριού, γυναικείο άνω κορμό και κεφαλές σκυλιών να προεξέχουν στο στήθος της. Στον Όμηρο η Σκύλλα μαζί με τη Χάρυβδη φυλάνε ένα στενό από το οποίο υποχρεωτικά πρέπει να περάσει ο Οδυσσέας με το καράβι του. Η Σκύλλα καταβροχθίζει ζωντανούς έξι από τους άνδρες του, αλλά ο ήρωας καταφέρνει να περάσει αβλαβής.
σκύλος < (κληρονομημένο) ελληνιστική κοινή σκύλος < αρχαία ελληνική σκύλαξ (κουτάβι)
ΧΑΡΥΒΔΗ
Η Χάρυβδη ή Χάρυβδις ή ρουφήχτρα ή θαλάσσια δίνη σύμφωνα με το λεξικό Λίντελ-Σκοτ, όνομα αμφίβολης ετυμολογίας, είναι θηλυκό τέρας της ελληνικής μυθολογίας. Θεωρείται θυγατέρα του Ποσειδώνα και της Γαίας. Κατοικούσε στην ασιατική ακτή του πορθμού του Βοσπόρου (στην ευρωπαϊκή ακτή κατοικούσε ένα άλλο τέρας, η Σκύλλα) και ρουφούσε το νερό της θάλασσας τρεις φορές την ημέρα, καταπίνοντας μαζί διερχόμενα πλοία και ναυτικούς, και άλλες τρεις φορές έφτινε αυτό που ρουφούσε κατεστραμένο. Αργότερα οι μυθογράφοι μετέφεραν την κατοικία των δύο τεράτων στον πορθμό της Μεσσήνης μεταξύ Ιταλίας και Σικελίας.
Τόσο η Χάρυβδη όσο και η Σκύλλα εμπλέκονται στους μύθους του Οδυσσέα και των Αργοναυτών, οι οποίοι πέρασαν από τα στενά αυτά με μικρές απώλειες.
Όταν ο Οδυσσέας και οι συντρόφοι του έπρεπε να περάσουν από το πέρασμα που κατοικούσαν η Σκύλλα και η Χάρυβδη, η Κίρκη είχε συμβουλεύσει τον Οδυσσέα να περάσουν από την πλευρά της Σκύλλας, διότι αν παρασέρνονταν στα νερά της Χάρυβδης ούτε ο θεός Δίας δεν θα μπορούσε να τους σώσει.
Η σύνδεση της λ. Χάρυβδις με τις λ. χάσκω, χάος και ῥυβδῶ «καταβροχθίζω», ῥύβδην «άφθονα, πλουσιοπάροχα» οφείλεται πιθ. σε παρετυμολογία
ΚΕΡΒΕΡΟΣ
Ο Κέρβερος ήταν ένας σκύλος με τρία κεφάλια, με ουρά φιδιού, ο φοβερός φύλακας στην είσοδο του Άδη που δεν άφηνε τις ψυχές να βγουν και τους ζωντανούς να περάσουν. Η εξόντωση του Κέρβερου είναι ο τελευταίος άθλος του Ηρακλή, ο πιο δύσκολος, αυτός για τον οποίο ο ήρωας μυήθηκε πρώτα στα Ελευσίνια μυστήρια. Ο Ηρακλής κατέβηκε στον Άδη (όπου μάλιστα συνάντησε τους φίλους του Θησέα και Πειρίθου) και ζήτησε την άδεια από τον άρχοντα του Κάτω Κόσμου να φέρει τον Κέρβερο στον Ευρυσθέα, πράγμα που κατάφερε μάλιστα χωρίς να χρησιμοποιήσει όπλα.
Η λέξη κέρβερος είναι ίσως συγγενές με το σανσκριτικό karbarah, sabalah "κηλιδωμένο, διάστικτο". Sabalah ήταν το όνομα ενός από τα δύο σκυλιά της Yama
ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ
Ο Εγκέλαδος στην Ελληνική Μυθολογία φέρεται ως αρχηγός των Γιγάντων, γιος του Τάρταρου και της Γαίας που έπαιξε όμως πρωτεύοντα ρόλο στη Γιγαντομαχία στην οποία και φονεύθηκε. Οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως, όταν γινόταν σεισμός, ο Εγκέλαδος είχε θυμώσει και επειδή ήταν πολύ μεγάλος τράνταζε όλη τη γη.
Εγκέλαδος < αρχαία ελληνική Ἐγκέλαδος < ἐγκέλαδος < ἐν + κέλαδος(που σημαίνει θόρυβος- από την ίδια ρίζα έχουμε το κελαηδώ)
ΤΥΦΩΝΑΣ
Ο Τυφώνας ήταν το τελευταίο παιδί που γέννησε η Γαία με τον Τάρταρο και θεωρείται το ισχυρότερο από όλα τα τέρατα της ελληνικής μυθολογίας. Είχε το πάνω μέρος ανθρώπου, διέθετε φτερά και το κάτω μέρος του αποτελούσαν εκατό ελισσόμενα φίδια. Όταν άρχισε να καταστρέφει πόλεις, να εκσφενδονίζει βουνά και να φοβερίζει ακόμη και τους ίδιους του Ολύμπιους θεούς, ο Δίας τον αντιμετώπισε ρίχνοντάς του 100 κεραυνούς και παγιδεύοντάς τον κάτω από την Αίτνα. Πριν πεθάνει ο Τυφώνας με τη σύντροφό του την Έχιδνα φρόντισαν να γεμίσουν τον κόσμο με ένα σωρό άλλα τέρατα, όπως την Σφίγγα, τη Χίμαιρα, τη Λερναία Ύδρα και τον Κέρβερο
Ετυμολογικά η λέξη τυφώνας < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική τυφῶν, από την αιτιατική «τὸν τυφῶνα» < Τῡφῶν / Τῠφάων < τῡ́φω < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *dʰewh₂- (καπνίζω, βγάζω καπνό), σημασιολογικό δάνειο από την αγγλική typhoon.
Συγκρίνετε με την πορτογαλική tufão < αραβική طُوفَان (ṭūfān) <τουρκική tufan-δυνατός αέρας με βροχή< σινική γλώσσα όπως η κινεζική μανδαρίνικη 大風／大风 (dàfēng, μεγάλος άνεμος)
ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ
Οι κένταυροι είχαν τον άνω κορμό ανθρώπου και το σώμα αλόγου και ζούσαν στη Θεσσαλία. Κάποτε είχαν την κακή ιδέα να κλέψουν την Ιπποδάμεια, την ημέρα του γάμου της με τον Πειρίθου και να αρπάξουν και τις άλλες γυναίκες των Λαπιθών που επίσης κατοικούσαν στην περιοχή. Η μάχη ήταν αμφίρροπη αλλά ο Θησέας έκρινε το αποτέλεσμα βοηθώντας τους Λαπίθες. Η μάχη αυτή στην αρχαία ελληνική τέχνη συμβολίζει την σύγκρουση ανάμεσα στον πολιτισμό και τη βαρβαρότητα και γι’αυτό επελέγη ως θέμα και στις μετόπες του Παρθενώνα.
Αγνώστου ετυμολογίας ή η ονομασία "Κένταυροι" σχετίζεται ετυμολογικά με τις λέξεις
Κεντώ + Αύρα (νεφέλη) διότι ο Δίας έφτιαξε (κέντησε) ένα ομοίωμα της Ήρας για να ξεγελάσει τον 'Ιξίονα να συνευρεθεί μαζί του ερωτικά και να γίνει έτσι ο πατέρας του πρώτου Κένταυρου.
ΤΡΙΤΩΝ
Ο Τρίτωνας είναι γιος του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης, μισός άνθρωπος και μισός ψάρι. Είναι ο αγγελιαφόρος του πατέρα του, κυρίαρχος στη θάλασσα, κι έχει συχνά στη μυθολογία το ρόλο του σοφού γέροντα. Σύμφωνα με κάποιες παραδόσεις βοήθησε τους Αργοναύτες όταν χάθηκαν κάπου στις ακτές της Μικράς Ασίας.
Αγνώστου ετυμολογίας,πιθανών να έχει σχέση με τη λέξη θάλασσα
ΣΦΊΓΓΑ
Η σφίγγα έχει σώμα λιονταριού, φτερά πτηνού και γυναικεία κεφαλή. Ως γνωστόν περνούσε τον καιρό της καραδοκώντας αθώους περαστικούς για τη Θήβα τους οποίους καταβρόχθιζε ανερυθρίαστα επειδή δεν ήξεραν να απαντήσουν στον γρίφο που τους έθετε. «Τι είναι αυτό που έχει μια φωνή, τα πόδια του στην αρχή είναι τέσσερα, έπειτα δύο και τέλος τρία;» Ο Οιδίποδας ήταν ο μόνος που ήξερε να απαντήσει.
Η λέξη Σφίγγα έχει ετυμολογική ρίζα από το ρήμα σφίγγω, επειδή σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία η Σφίγγα, που φύλαγε την είσοδο της πόλης των Θηβών, έπιανε και έσφιγγε μέχρι θανάτου, όποιο περαστικό δεν μπορούσε να λύσει το αίνιγμά της.
ΑΡΠΥΙΕΣ
Οι Άρπυιες ήταν γυναίκες με φτερά πουλιών και μάλιστα κατά τον Ησίοδο είχαν ωραία μακριά μαλλιά. Ο ρόλος τους ήταν να βασανίζουν τον Φινέα, τον γέρο βασιλιά της Θράκης, που ο Δίας όχι μόνο τον είχε τυφλώσει αλλά τον είχε καταδικάσει και να μην μπορεί να φάει τίποτα γιατί του το άρπαζαν οι Άρπυιες. Όταν έφτασαν κάποτε στον Φινέα οι Αργοναύτες, εκείνος ζήτησε από τους Βορεάδες, που επίσης μπορούσαν να πετούν σαν γιοι του Βοριά που ήταν, να τις σκοτώσουν. Εκείνοι, σοφά φερόμενοι για να μην εξοργίσουν τον Δία, απλώς τις έδιωξαν μακριά κι ο Φινέας γλύτωσε, έβαλε μια μπουκιά στο στόμα του και βοήθησε με τις συμβουλές του τους Αργοναύτες να συνεχίσουν το ταξίδι τους με ασφάλεια.
άρπυια < αρχαία ελληνική Ἅρπυιαι < μπορεί να είναι πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *h₁rep- αρπάζειν ή προελληνική
ΣΕΙΡΉΝΕΣ
Οι Σειρήνες ήταν πτηνόμορφες με γυναικείο κεφάλι. Ήταν πλάσματα της θάλασσας, κι όχι μόνο δεν ήταν φοβερές στην όψη, αλλά ήταν όμορφες και είχαν γοητευτική φωνή. Είχαν όμως την κακή συνήθεια να παρασύρουν με το τραγούδι τους τους ναυτικούς που πέρναγαν από το νησί τους και να τους κατασπαράζουν. Ο Οδυσσέας περνώντας από εκεί, ειδοποιημένος από την Κίρκη, είχε κλείσει τα αυτιά των ναυτικών του με κερί κι ο ίδιος δέθηκε στο κατάρτι για να απολαύσει το όμορφο τραγούδι.
Ετυμολογικά ίσως από τη λέξη σειρά «κορδόνι, σχοινί» με την έννοια του συνεχούς τραγουδιού,μπορεί όμως να έχει σχέση με τη λέξη της ανατολικής μεσογείου που σημαίνει φωνάζω-τραγουδώ
ΓΡΥΠΑΣ
Ο γρύπας έχει σώμα λιονταριού, αλλά φτερά και κεφάλι αετού, συνδυάζει δηλαδή τα δύο εμβληματικότερα ζώα της φύσης κι ίσως γι’αυτό θεωρήθηκε ταιριαστός συνοδός για θεούς και βασιλείς. Ο Ηρόδοτος μαρτυρεί μια παράδοση σύμφωνα με την οποία οι Γρύπες ήταν φύλακες του χρυσού στα βουνά του Βορρά και οι γείτονες τους, οι μονόφθαλμοι Αριμασποί τους επιτίθονταν με τα άλογά τους για να κλέψουν τους θησαυρούς τους.
Ετυμολογικά ίσως από τη ρίζα ΠΙΕ *ghreib- «να πιάσω» (πηγή και του λιθουανικού griebiu, griebti «αρπάζω») δηλαδή αυτό που κάνει ένα αρπακτικό όπως ο αετός.Στα λατινικά aggripam σημαίνει πιάνω.
ΛΕΡΝΑΊΑ ΎΔΡΑ
Η Λερναία Ύδρα ήταν κόρη του Τυφώνα και της Έχιδνας, ένα φρικτό υδρόβιο τέρας με χαρακτηριστικά ερπετού και πολλά κεφάλια - φίδια. Μάλιστα όταν κανείς έκοβε ένα, στη θέση του φύτρωναν δύο άλλα. Ζούσε στην Λέρνα της Αργολίδας και περνούσε τον καιρό της βασανίζοντας τον κόσμο και φυλάγοντας μια πύλη προς τον Κάτω Κόσμο, μέχρι που την εξόντωσε ο Ηρακλής σταλμένος από τον Ευρυσθέα.
Λερναία Ύδρα σημαίνει επί λέξει τη νεροφίδα από τη Λέρνη, ένα βαλτότοπο στα νότια του Άργους. «Όφις διαιτώμενος εντός των υδάτων» σύμφωνα με το λεξικό του Δημητράκου
ΠΗΓΑΣΟΣ
Ο Πήγασος ήταν ένα φτερωτό άλογο, γιός του Ποσειδώνα και της Μέδουσας, από την οποία ξεπήδησε όταν εκείνη έχασε το κεφάλι της. Όταν κάποτε κατέβηκε στην Κόρινθο στην κρήνη Πειρήνη να πιεί νερό, εκεί τον αιχμαλώτισε και τον εξημέρωσε ο ήρωας Βελλεροφόντης και μαζί έκαναν πολλούς άθλους, όπως την εξόντωση της Χίμαιρας.
Κατά τον Ησίοδο το όνομά του οφείλεται στις "Πηγές" του Ωκεανού όπου είχε γεννηθεί, έτσι το όνομα φέρεται να έχει σχέση με πηγές.
Aπό τη δεκαετία του 1990 στη μελέτη των Λουβιανών, γειτόνων των Χετταίων στην αρχαία Ανατολία, δείχνει μια αξιοσημείωτη σύγκλιση του ελληνικού ονόματος με το Pihaššašši, το όνομα ενός θεού του καιρού του Λουβιανού: «η μυθολογική φιγούρα του Πήγασου που κουβαλά τον κεραυνό και τον κεραυνό του Δία, ... είναι πιθανό να αντιπροσωπεύει ένα είδωλο του Λουβιανού Θύελλα-Θεού του Κεραυνού ...." [Alice Mouton, et al., eds., "Luwian Identities", 2013]
ΧΊΜΑΙΡΑ
Η Χίμαιρα ήταν ένα τρικέφαλο όν: είχε σώμα και κεφάλι λιονταριού, ουρά που κατέληγε σε κεφάλι φιδιού και στο μέσον της ράχης της έβγαινε ο λαιμός και η κεφαλή ενός αιγάγρου. Κόρη του Τυφώνα και της Έχιδνας, έβγαζε από το στόμα της φωτιά σύμφωνα με τον Όμηρο και τον Ησίοδο. Ο Βελλεροφόντης μπόρεσε να την σκοτώσει επειδή ήταν σε απόσταση ασφαλείας επάνω στον Πήγασο.
Ετυμολογικά η Χίμαιρα < αρχαία ελληνική Χίμαιρα < χίμαιρα (η γίδα)
0 Σχόλια