Από πού πήραν οι νότες της μουσικής το όνομά τους

Τι είναι μουσική

 Ως μουσική ορίζεται η τέχνη που βασίζεται στην οργάνωση ήχων και σκοπός της είναι η σύνθεση, εκτέλεση και ακρόαση/λήψη ενός έργου. Με τον όρο μουσική εννοείται επίσης και το σύνολο ήχων από το οποίο απαρτίζεται ένα μουσικό κομμάτι. Το Καθολικό Λεξικό της Οξφόρδης (Oxford Universal Dictionary) δίνει τον παρακάτω ορισμό: «μία από τις καλές τέχνες που ασχολείται με το συνδυασμό ήχων με σκοπό την ομορφιά της μορφής και της έκφρασης της σκέψης ή συναισθήματος».

 Η παγκόσμια ημέρα μουσικής καθιερώθηκε το 1982 με πρωτοβουλία του τότε Γάλλου υπουργού πολιτισμού Τζακ Λανγκ και υπό την αιγίδα του δήμου του Παρισιού. Γιορτάζεται στις 21 Ιουνίου.

Γνωστή και ως Απολλώνια Τέχνη, η μουσική παίρνει το όνομά της από τις εννέα Μούσες της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Καθ' αυτή την έννοια, η μουσική διέφερε σημασιολογικά της σημερινής χρήσης του όρου, και περιελάμβανε το σύνολο των τεχνών που βρίσκονταν υπό την προστασία των Μουσών. 

Στην Αρχαία Ελλάδα, ο όρος μουσική εννοούσε την Ποίηση, το Μέλος και τον Χορό ως μια αδιάσπαστη ενότητα τεχνών η οποία καλλιεργήθηκε ιδιαίτερα στο Θέατρο, ενώ τη θεωρία της Μουσικής εξέφραζε ο κλάδος της Αρμονικής. Ο διαχωρισμός αυτός υιοθετήθηκε και αναπτύχθηκε από τον δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό. Έτσι σήμερα μπορούμε να πούμε ότι η μουσική ως τέχνη, έρχεται να καλύψει την ανάγκη του ανθρώπου να εκφράσει με τους ήχους, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ψυχικές του καταστάσεις

Τι είναι  οι νότες

Στη μουσική, η νότα (ή φθογγόσημο ή και φθόγγος), και ιδιαίτερα στο δυτικό κομμάτι της εν λόγω τέχνης, είναι μια θεμελιώδης έννοια με διπλή σημασιολογία:

Είναι τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται στη μουσική σημειογραφία για να αναπαραστήσουν το τονικό ύψος και τη διάρκεια ενός ήχου, και

οι ήχοι που χαρακτηρίζονται από ευκόλως αντιληπτό τονικό ύψος, κι επομένως μπορούν να αναπαρασταθούν με τη βοήθεια της προαναφερθείσας σημειογραφίας.

 Πήραν το όνομά τους από την παλαιά γαλλική nota και απευθείας από τη λατινική nota «γράμμα, χαρακτήρας, νότα», αρχικά «ένα σήμα, σημάδι, μέσο αναγνώρισης,

Οι νότες, όπως τις ξέρουμε σήμερα , πρωτοεμφανίστηκαν κάπου στον 16ο αιώνα, όταν ένας μοναχός της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ο Γκουίντο Ντ' Αρέτσο, θέλοντας να ευχαριστήσει το Θεό για τα καλά που προσφέρει στους ανθρώπους, και τους αγίους για την καθοδήγησή του στον ίσιο δρόμο, μακριά από την αμαρτία και τη διαφθορά, ξεκίνησε να γράφει διάφορους ψαλμούς, ενώ του άρεσε πολύ να τους διαβάζει μελωδικά, έτσι ώστε, όπως είχαν σκεφτεί κάποτε οι Βυζαντινοί, να ακούγεται στον τόνο της φωνής του το πόσο ευγνώμων ειναι στον Κύριο και το πόσο χαρούμενος είναι για το δώρο της ζωής... 

Σημειωτέον βέβαια, πως και οι Βυζαντινοί μουσικοί είχαν δημιουργήσει ένα δικό τους μουσικό σύστημα, με τους ήχους "πα βου γα δι κε ζω νη", το οποίο ωστόσο δεν ήταν αρκετά εύχρηστο, και δυσκόλευε πολύ τη δημιουργία ασμάτων.

Κάπως έτσι λοιπόν, ο Γκουίντο, ξεκίνησε, μεταξύ άλλων, να γράφει έναν ύμνο προς τον Άγιο Ιωάννη... Ο ύμνος γράφτηκε στα λατινικά όπως ήταν φυσικό και είχε ως εξής:

 

" Ut queante laxis, resonare fibris, mira gestorum, famuli tuorum, solve polluti, labii reatum, Sancte Johannes " , που σε ελευθερη μετάφραση σημαίνει:

" Για να μπορούν να υμνούν με χαλαρές χορδές οι δούλοι σου τα κατορθώματά σου, λύσε την αμαρτία των μολυσμένων χειλιών μου, Άγιε Ιωάννη " .

Έπειτα, σκέφτηκε πώς θα ήταν, αν δοκίμαζε να δημιουργήσει ονόματα - κλειδιά για τις νότες, μέσω αυτού του ψαλμού. Χρησιμοποίησε λοιπόν την πρώτη συλλαβή απο καθε στίχο του ύμνου, κ έτσι προέκυπταν 7 καινούρια ονόματα για τις νότες, όσοι ήταν και οι στίχοι του ύμνου. Αναλυτικά λοιπόν ακουγόταν έτσι:

Ut queante laxis

Resonare fibris

Mira gestorum

Famuli tuorum

Solve polluti

Labii reatum

Sancte Johannes  ( όπου συγκεκριμένα χρησιμοποίησε τα δύο αρχικά γράμματα του ονόματος

του Αγίου ) .

Έτσι λοιπόν βρέθηκαν κωδικές μονοσύλλαβες ονομασίες  για την οκταβα : ut, re, mi, fa, sol, la, si

Όταν όμως δοκίμασε τη χρήση τους, ενώ σε όλους τους μοναχούς άρεσε η πρότασή του και μάλιστα τη βρήκαν πολύ πρακτική, το " ut " που αποτελούσε την αρχή της οκτάβας δεν ηχούσε όμορφα, και φαινόταν δύσχρηστο. Έτσι ο Γκουίντο αποφάσισε να το αντικαταστήσει με τη συλλαβή " do " , από το ξεκίνημα της φράσης " Dominus Deus ", που χρησιμοποιούσαν οι μοναχοί στις προσευχές τους και που σημαίνει "Κύριος ο Θεός"...

Με την πάροδο των χρόνων, αυτό το σύστημα εγκαθιδρύθηκε μόνιμα και διαδόθηκε σε όλες τις γωνιές της γης, ως η πιο εύκολη και χρήσιμη κωδικοποίηση της μουσικής, η οποία προτιμάται από τους μουσικούς μέχρι και σήμερα.

Είναι αξιοσημείωτο το ότι, κάτι τόσο πνευματικό όσο η θρησκευτική πίστη, μπόρεσε να δημιουργήσει κατι τόσο χειροπιαστό, και σπουδαίο για τους ανθρώπους, όπως επίσης το οτι αυτό το κάτι σπουδαίο δν έχει όρια που το θέτουν μόνο εντός μιας εκκλησίας, αλλά χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται για δεκαδες είδη μουσικής στον πλανήτη, όχι μόνο για τις ψαλμωδίες.. Φαίνεται λες και όντως, ίσως να υπαρχει μια ανώτερη δύναμη που "έσπρωξε" μια τέτοια δράση. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε πως η μουσική είναι ένας τρόπος για μας να εκφράζουμε τα βαθύτερά μας συναισθήματα, ενώ λέγεται χαρακτηριστικά πως μπορεί να εξημερώσει μέχρι και άγρια θηρία..

Κλείνω λοιπόν εδώ αυτό το άρθρο, με ένα απόφθεγμα ενός παλιού καθηγητή μου θεολόγου στο γυμνάσιο: " ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει στο ανώτερο πνευματικό επίπεδο, τη "θέωση" που λέμε, με 2 τρόπους... Ο ένας είναι η πίστη στο Θεό΄ ο δεύτερος είναι σίγουρα η μουσι

Φθόγγοι και κλίμακες στη Βυζαντινή μουσική

Οι φθόγγοι ή τόνοι στη βυζαντινή μουσική διακρίνονται σε επτά και ονομάζονται: πΑ, Βου, Γα, Δι, κΕ, Ζω και νΗ. 

Αυτοί οι τόνοι εκφωνούνται κατέχοντας ο καθένας μία βαθμίδα. Ανεβαίνοντας από την πρώτη βαθμίδα έως την έβδομη (άνοδος ή επίτασις ή οξύτης) και κατεβαίνοντας από την έβδομη μέχρι την πρώτη(κάθοδος ή άνεσις ή βαρύτης) σχηματίζουμε μία κλίμακα. 

Η Βυζαντινή μουσική μεταχειρίζεται τρεις τέτοιες κλίμακες από τις οποίες η πρώτη ως κατώτατη ονομάζεται Υπάτη ή Βαρεία διά πασών, η δεύτερη Μέση διά πασών και η τρίτη ως ανώτατη Νήτη ή Οξεία διά πασών.

 Η χρήση τους ακολουθεί τρεις τρόπους∙ α) σε συνεχή ανάβαση ή κατάβαση, β) σε υπερβατή ανάβαση ή κατάβαση και γ) σε εναλλασσόμενη συνεχή και υπερβατή ανάβαση ή κατάβαση.

 Όταν ένας τόνος χωρίζεται σε δύο άνισα μέρη και χρησιμοποιείται το ένα από αυτά τα διαστήματα, αυτό το διάστημα ονομάζεται ημιτόνιο.

ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

https://www.etymonline.com/

https://www.wikipedia.org/

https://en.wiktionary.org/