Από πού πήραν το όνομά τους διάφοροι αθλητικοί όροι
Η αθλητική δραστηριότητα παίζει, αναντίρρητα, τεράστιο ρόλο στην καθημερινότητα μας. Συμβάλλει καθοριστικά στην ψυχική ηρεμία, στην πνευματική ανάταση, στη σωματική ευεξία αλλά και στην ψυχαγωγία. Δεν είναι τυχαίο πως όλοι οι άνθρωποι ασχολούνται με μια δραστηριότητα στον ελεύθερο χρόνο τους. Έχουν γίνει πάρα πολλές μελέτες που καταδεικνύουν τη σημασία της ένταξης μιας δραστηριότητας που ευχαριστεί τον άνθρωπο σε νοητικό και γνωστικό επίπεδο. Όπως επίσης, οι δραστηριότητες είναι ένας από τους τρόπους για να είναι πιο λειτουργικός ο εγκέφαλος μας. Πόσο, όμως, μας επηρεάζουν οι αγαπημένες μας δραστηριότητες στο λεξιλόγιο μας; Πόσους αθλητικούς όρους και λέξεις χρησιμοποιούμε, εσκεμμένα ή μη, στην καθημερινότητα μας;
Κατά γενική ομολογία, ο αθλητισμός από την αρχαία κιόλας Ελλάδα επηρέασε συλλήβδην όλους τους τομείς της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Δεν είναι τυχαίο πως πολλές αρχαίες εκφράσεις χρησιμοποιούνται όχι μόνο στον αθλητισμό, αλλά και στη σημερινή μας πραγματικότητα. Αναλυτικότερα, στα περισσότερα αθλήματα, η ομάδα ψάχνει την «αχίλλειο πτέρνα» του αντιπάλου, προκειμένου να είναι αυτή που θα κερδίσει. Μια φράση, που τη χρησιμοποιούμε πολύ συχνά ακόμα και σήμερα, για να καταδείξουμε το αδύναμο σημείο ενός ανθρώπου. Ως «από μηχανής θεό» χαρακτηρίζουμε τον άνθρωπο που μας προσφέρει μια απροσδόκητη βοήθεια και λύνει το πρόβλημα. Μια φράση που χρησιμοποιείται, κατά κόρον, στον αθλητικό χώρο, όταν ένας παίκτης εμφανίζεται την ύστατη στιγμή και αποτρέπει τα χειρότερα για την ομάδα του. Και βέβαια, ας μη λησμονούμε τη φράση- σύμβολο των αθλημάτων «Ευ αγωνίζεσθαι», μια φράση που πολλές φορές απέκτησε κοινωνικές προεκτάσεις, τονίζοντας το σεβασμό και την αλληλεγγύη προς τον άλλον άνθρωπο.
Σε αυτό το σημείο, αξίζει να γίνει μνεία στον βασιλιά τον σπορ, το ποδόσφαιρο. Πέρα, όμως, από την τεράστια δημοφιλία του, είναι το άθλημα που έχει επηρεάσει περισσότερο το λεξιλόγιο μας. Πόσες φορές έχουμε ακούσει να γίνεται αναφορά στο «πρεστίζ» ενός αγώνα ή μιας ομάδας; Και πόσες φορές έχουμε αναφερθεί στο κύρος ενός ιδρύματος, μιας οργάνωσης ή συνολικά μιας κατάστασης; Αναμφισβήτητα, πολλές. Επιπρόσθετα, σχεδόν μετά από κάθε ποδοσφαιρικό αγώνα μεσούσης της σεζόν, ο προπονητής ενδέχεται να δηλώσει: «Βλέπουμε τον κάθε αγώνα ξεχωριστά. Στο τέλος της σεζόν θα κάνουμε ταμείο». Είναι ατάκες που πάρα πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν, θέλοντας να δηλώσουν ψυχραιμία και πως θα κάνουν τον τελικό απολογισμο στο τέλος μιας περιόδου. Δεν χωράει αμφισβήτηση, πως πολλές ποδοσφαιρικές λέξεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην καθομιλούμενη, όπως «ντρίμπλα», «παλτό», «αποτέλεσμα», «ντέρμπι», ακόμα και η λέξη-πεμπτουσία του ποδοσφαίρου, η λέξη «γκολ».
Ας ξεκινήσουμε αναλύοντας αθλητικούς όρους :
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ
Η ποδοσφαιρική ορολογία που χρησιμοποιείται στην ελλ ή ηνικ γλώσσα περιλαμβάνει αρκετά δάνεια, κυρίως από την αγγλ ή ικ και την γαλλική γλώσσα, αλλά και δάνεια από την ιταλική καθώς και από άλλες γλώσσες που έχουν ιστορία με το συγκεκριμένο άθλημα.
Οι δάνειες αυτές λέξεις επηρρεάζουν σε μεγάλο βθό α μ την ποδ ή οσφαιρική γλώσσα στα ΜΜΕ αλλά και τον τρόπο που η όροι του ποδ ί οσφα ρου έχουν καταγραφεί έως σήμερα στα γενικά λεξικά της Νεοελληνικής γλώσσας
ΣΟΥΤ:
από τον αγγλικό όρο shoot ,που σημαίνει ρίχνω κάτι,πετώ μακριά
ΠΕΝΑΛΤΥ:
από το αγγλικό penalty,που σημαίνει τιμωρία και έχει ρίζες από την ελληνική λέξη "ποινή"
ΓΚΟΛΚΗΠΕΡ
Τερματοφύλακας.Σύνθετη λέξη από το goal+keeper ,σε ακριβή μετάφραση αυτός που φυλάει το τέρμα να μην σκοράρει ο αντίπαλος
ΚΟΡΝΕΡ:
Από την αγγλική λέξη corner που σημαίνει γωνία.Ηλέξη προέρχεται από την ελληνική λέξη κέρας,το σκληρό κομμάτι του κεφαλιού
ΓΚΟΛΠΟΣΤ:
Το τέρμα ,μια ορθογώνια κατασκευή με δίχτυα που αποτελεί τον στόχο που πρέπει να μπει η μπάλλα
ΜΠΑΛΛΑ:
Σφαιρικού σχήματος αντικείμενο ,έχοντας συγκεκριμμένες διαστάσεις ,και συγκεκριμμένη πίεση και την οποία μετακινούν οι παίκτες εντός του γηπέδου μόνο με τα πόδια.Προέρχεται από την αγγλική λέξη ball ,και είναι συγγενική με την λέξη πλέω με την σημασία του γυρίζω ,περπλανιέμαι κτλ.
ΡΕΦΕΡΙ:
Είναι ο διαιτητής ενός αγώνα και προέρχεται από την αγγλική λέξη referee με τη σημασία αυτού που επιβάλλει το ΄νομο-κανονισμό σε ένα γήπεδο(χρησιμοποιείται από το 1856 στο baseball)
ΛΑΪΝΣΜΑΝ
Είναι ο επόπτης των πλάγιων γραμμών του γηπέδου.Προέρχεται από τις αγγλικές λέξεις lines-man ,δηλαδή ο άνδρας-υπεύθυνος των γραμμών
ΚΟΟΥΤΣ
Είναι ο προπονητής μια ομάδας.Παράγωγο ρήμα στην ελληνική γλώσσα κοτσάρω.Προέρχεται από την αγγλική λέξη coach που αρχικά σήμαινε αυτόν που δίνει οδηγίες σε κάποιον για να περάσει τις εξετάσεις ή να νικήσει σε ένα αγώνα και χρησιμοποιείται από το 1849
ΜΠΑΚ
Θέση ενός παίχτη στο γήπεδο στην άμυνα δηλαδή στα μετόπισθεν της ομάδας πριν τον τερματοφύλακα. Προέρχεται από την αγγλική λέξη back που σημαίνει πίσω
ΣΕΝΤΕΡ-ΜΠΑΚ
Κεντρικός αμυντικός μια ομάδας μπροστα από τον τερματοφύλακα .Προέρχεται από τις αγγλικές λέξεις center (κεντρικός)+back(πίσω)
ΛΙΜΠΕΡΟ
Θέση ενός παίχτη στο γήπεδο ο οποίος μπορεί να κινηθεί και να παίξει σε πολλές θέσεις εντός του γηπέδου.Προέρχεται από την ιταλική λέξη libero ,που σημαίνει ελευθερος
ΟΦΣΑΪΝΤ
Προσδιορίζει τον παίχτη που βρίσκεται σε αντικανονική θέση ,πίσω από τον τελευταίο παίχτη της αντίπαλης ομάδας ,την στιγμή που του δίνεται η μπάλλα.Προέρχεται από την σύνθετη αγγλική λέξη offside που σημαίνει εκτός πλευράς-παιχνιδιού.
ΒΟΛΕ
Είναι το μακρινό σούτ που εκτελείται όταν η μπάλλα βρίσκεται στον αέρα.Προέρχεται από την γαλλική λέξη voler που σημαίνει πετώ. Έτσι έχουμε και τον όρο vole plané που αναφέρεται σε ένα σουτ ενώ το σώμα του παίχτη βρίσκεται οριζόντίως στον αέρα.
ΦΑΛΤΣΑΡΙΣΤΟ ΣΟΥΤ
Είναι εκείνο το σουτ που η μπάλλα δεν ακολουθεί ευθύγραμμη πορεία αλλά ακολουθεί καμπύλη τροχιά. Πρoέρχεται από ιταλική falso < λατινική falsus < fallo < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *(s)gʷʰh₂el- (σκοντάφτω-δεν πάω ίσα
ΚΑΤΕΝΑΤΣΙΟ
Το κατενάτσιο (ιταλ.: catenaccio) είναι μια ποδοσφαιρική τακτική, η οποία δίνει έμφαση στην άμυνα. Η λέξη είναι ιταλική και σημαίνει "αμπαρωμένη πόρτα". Ως ποδοσφαιρικός όρος καθιερώθηκε να σημαίνει την πολύ καλά οργανωμένη και σφιχτή άμυνα, η οποία είναι προσαρμοσμένη να μην δίνει στον αντίπαλο ευκαιρίες για γκολ.
ΣΚΟΡ
Το αποτέλεσμα σε βαθμούς ή τέρματα αγωνιστικής προσπάθειας σε αθλητικές συναντήσεις.Προέρχεται από την αγγλική λέξη score που σημαίνει για την ακρίβεια κόβω-χαράσσω ,μια και στην αρχή για να σημειώσουν το σκορ έκαναν χαρακιές πάνω σε ένα πίνακα
ΝΤΕΡΜΠΙ
Κρίσιμος αγώνας μεταξύ ισάξιων αντιπάλων.Πήρε το όνομά του από τον ετήσιο αγώνα ιπποδρομίας στο Derby της Αγγλίας.Ο όρος ισχύει σε όλα τα αθλήματα.
ΜΠΑΣΚΕΤΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ
ΜΠΑΣΚΕΤ
Πήρε το όνομά του από τη λέξη καλάθι στα αγγλικά basket .Η λέξη μπάσκετ ίσως είναι συγγενική με τη λατινική λέξη fascis που σημαίνει δεμένος μιας και τα πρώτα καλάθια ήταν φτιαγμένα από πλεγμένες λεπτές λωρίδες φυτών.Η λέξη άρχισε να χρησιμοποιείται με την έννοια του αθλήματος το 1892
ΤΑΜΠΛΩ
Το ταμπλό είναι ένα κομμάτι εξοπλισμού της καλαθοσφαίρισης. Είναι μία υπερυψωμένη κάθετη σανίδα με προσαρτημένο καλάθι που αποτελείται από ένα δίχτυ που κρέμεται από ένα τσέρκι. Είναι κατασκευασμένο από ένα επίπεδο, άκαμπτο κομμάτι, συχνά πλεξιγκλάς ή σκληρυμένο γυαλί που έχει επίσης τις ιδιότητες του γυαλιού ασφαλείας όταν θρυμματίζεται κατά λάθος. Συνήθως, είναι ορθογώνιο όπως χρησιμοποιείται στο NBA, το NCAA και το διεθνές μπάσκετ.
Η κορυφή της στεφάνης είναι 3,05 μέτρα πάνω από το έδαφος. Οι ρυθμιστικές σανίδες έχουν πλάτος 1,83 μέτρων και ύψος 1,07 μέτρων. Όλες οι στεφάνες μπάσκετ (κρίκοι) έχουν διάμετρο 0,46 μέτρων. Το εσωτερικό ορθογώνιο στο ταμπλό είναι έχει πλάτος 0,61 μέτρων και ύψος 0,46 μέτρων και βοηθά τον παίχτη να καθορίσει τον σωστό στόχο και την κατάλληλη κλίση είτε για ένα λέι απ είτε για ένα μακρινό σουτ.Η λέξη προέρχεται από τη γαλλική λέξη tableau που σημαίνει πίνακας ορθογωνικού σχήματος .
ΠΙΒΟΤ ή ΣΕΝΤΕΡ
Συμφωνά με τους κανονισμούς, ο παίκτης έχει το δικαίωμα να κάνει ελιγμούς όταν είναι σταματημένος, κρατώντας το ένα του πόδι σταθερό. Οι στροφές-pivoting, αυτές που κάνει με άξονα το σταθερό πόδι, είναι σημαντικές για το ξεμαρκάρισμά του και αποτελούν αξιόλογη επιθετική κίνηση Προέρχεται από την αγγλική λέξη pivot που σημαίνει κάτι που γυρίζει ,όπως η στρόφιγγα.
ΛΕΪ-ΑΠ
Το λέι απ (αγγλικά: layup) στην καλαθοσφαίριση είναι ένα σουτ 2 πόντων όπου ο παίκτης κάνοντας άλμα από κάτω, αφήνει την μπάλα κοντά στο καλάθι με το ένα χέρι για να αναπηδήσει από το ταμπλό μέσα στο καλάθι. Η κίνηση και το ένα χέρι που χρησιμοποιείται, το διακρίνει από το τζαμπ σουτ. Το λέι απ θεωρείται το πιο βασικό σουτ στο μπάσκετ. Όταν κάνει λέι απ ο παίκτης, σηκώνει το πόδι που είναι μακριά από το καλάθι. Ένα ελεύθερο λέι απ έχει συνήθως ένα υψηλό ποσοστό επιτυχίας. Το κύριο εμπόδιο είναι να πάει ο παίκτης κοντά στη στεφάνη και να αποφύγει το κόψιμο από τους ψηλότερους παίκτες που συνήθως στέκονται κοντά στο καλάθι. Κοινές στρατηγικές λέι απ είναι η δημιουργία χώρων, απελευθέρωση της μπάλας από ένα διαφορετικό σημείο ή και η εναλλαγή χεριών. Υπάρχει, επίσης, και το λεγόμενο ανάποδο λέι απ, όπου ο παίκτης αφήνει την μπάλα να αναπηδήσει από το ταμπλό μέσα στο καλάθι, αλλά με κατεύθυνση της μπάλας προς τα πίσω από αυτόν, αντί μπροστά του, το οποίο είναι φυσικά δυσκολότερο από το κοινό λέι απ.
Ένας παίκτης που φτάνει την μπάλα πάνω από την στεφάνη, μπορεί να επιλέξει το πιο θεαματικό και υψηλότερο σε ποσοστό επιτυχίας κάρφωμα, αντί του λέι απ.
Ο όρος προέρχεται από τις αγγλικές λέξεις lay που σημαίνει αφήνω και up που σημαίνει πάνω
ΤΖΑΜΠ ΣΟΥΤ
Στην καλαθοσφαίριση, το τζαμπ σουτ ή σουτ με άλμα (αγγλικά: Jump shoot) είναι μια προσπάθεια να σκοράρει ο παίκτης με άλμα, σουτάροντας την μπάλα μέσα στο καλάθι από ψηλά. Επιτυγχάνεται από τον παίκτη σηκώνοντας τον αγκώνα μέχρι να ευθυγραμμιστεί με το καλάθι, και στη συνέχεια σουτάροντας στο ψηλότερο σημείο του άλματος προς τη στεφάνη με μια μεγάλη καμπύλη.
Γενικώς, θεωρείται στο μπάσκετ το πιο εύκολο σουτ από μεγάλη απόσταση. Ο σκοπός του είναι το άλμα να κάνει πιο δύσκολο για τον αμυντικό την προσπάθεια να μπλοκάρει, και η μεγαλύτερη δύναμη που ασκείται στην μπάλα. Είναι πιο αποτελεσματικό σε ανοιχτή περιοχή, αλλά μπορεί να αποδειχθεί δύσκολο όταν υπάρχει ένας ψηλότερος παίκτης μπροστά από τον σουτέρ.
Ο όρος προέρχεται από τις αγγλικές λέξεις jump που σημαίνει πηδώ και shoot που σημαίνει ρίχνω κάτι στο στόχο
ΤΖΑΜΠΟΛ
Το τζάμπολ είναι μία μέθοδος που χρησιμοποιείται για την έναρξη ή τη συνέχιση του παιχνιδιού στο μπάσκετ . Είναι παρόμοιο με το φέις-οφ στο χόκεϊ επί πάγου και στο λακρός και με το μπολ-απ στο Αυστραλιανό ποδόσφαιρο . Δύο αντίπαλοι παίκτες προσπαθούν να αποκτήσουν τον έλεγχο της μπάλας αφού ένας διαιτητής την πετάξει στον αέρα μεταξύ τους.
Ο όρος προέρχεται από τις αγγλικές λέξεις jump που σημαίνει πηδώ ψηλά και τη λέξη ball που σημαίνει μπάλλα
ΑΛΕΪ-ΟΥΠ
Το Άλεϊ-ουπ (αγγλικά: Alley-oop) στην καλαθοσφαίριση είναι ένα είδος επίθεσης στο οποίο ένας παίκτης ρίχνει την μπάλα κοντά στο καλάθι (αντί με απευθείας σουτ με σκοπό να τη βάλει στο καλάθι), ενώ ένας συμπαίκτης του κάνει άλμα, πιάνει την μπάλα στον αέρα και αμέσως (πριν ο ίδιος ξαναπέσει στο έδαφος) πετυχαίνει ένα καλάθι, συνήθως με κάρφωμα ή κάποιες φορές με λέι απ. Το Άλεϊ-ουπ συνδυάζει στοιχεία όπως η ομαδική συνεργασία, η σωστή πάσα και ο συγχρονισμός.
Ο όρος προέρχεται από τη λέξη alley που σημαίνει πέρασμα- μονοπάτι στα αγγλικά
ΚΑΡΦΩΜΑ
Το κάρφωμα στην καλαθοσφαίριση συμβαίνει όταν ένας παίκτης που κρατάει την μπάλα και με άλμα φτάνει το ένα ή και τα δύο χέρια του πάνω από την στεφάνη, βάζει απευθείας την μπάλα μέσα στη στεφάνη (σαν να την «καρφώνει» μέσα από τη στεφάνη, εξ ου και ο όρος «κάρφωμα»), δηλαδή χωρίς να αφήσει την μπάλα να διανύσει κάποια απόσταση στον αέρα. Το κάρφωμα μπορεί να συμβεί είτε με το ένα είτε και με τα δύο χέρια. Πρόκειται για ιδιαίτερα θεαματική κίνηση, η οποία μάλιστα έχει και το υψηλότερο ποσοστό επιτυχίας επίτευξης 2 πόντων ανάμεσα στους πιθανούς τρόπους επίθεσης, ιδιαίτερα σε σύγκριση με το σουτ, αλλά ακόμα μεγαλύτερο και από το ποσοστό επιτυχίας του λέι απ, καθώς στην πράξη όταν ένας παίκτης επιχειρεί κάρφωμα, σπάνια χάνεται ο στόχος της επίτευξης 2 πόντων.
Στις πρώτες μέρες του μπάσκετ, το κάρφωμα εθεωρείτο ως αγενές και σπάνια χρησιμοποιούνταν εκτός προπόνησης ή προθέρμανσης, αλλά στη νεότερη ιστορία έχει γίνει εξαιρετικά συχνό φαινόμενο στους αγώνες μπάσκετ. Επίσης, στο παρελθόν υπήρχε ένα επικίνδυνο ενδεχόμενο, να συμβεί σπάσιμο του ταμπλό, όταν ένας παίκτης κάρφωνε την μπάλα μέσα στη στεφάνη με τόσο μεγάλη δύναμη που να σπάσει το γυαλί ασφαλείας του ταμπλό, είτε πάνω από τη στεφάνη είτε (σπανιότερα) ολόκληρου του ταμπλό. Στα νεότερα χρόνια όμως, έχει καθιερωθεί η λεγόμενη αποσπώμενη στεφάνη, που είναι μια στεφάνη καλαθοσφαίρισης που περιέχει έναν μεντεσέ και ένα ελατήριο στο σημείο όπου συνδέεται με το ταμπλό, έτσι ώστε η στεφάνη να μπορεί να λυγίσει προς τα κάτω όταν ένας παίκτης καρφώνει μια μπάλα μπάσκετ και στη συνέχεια να επανέλθει γρήγορα σε οριζόντια θέση όταν ο παίκτης την αφήσει. Με την πατέντα αυτή, δεν απορροφά το γυαλί πάνω από τη στεφάνη οποιοδήποτε βάρος, έτσι ώστε να αποφεύγεται ο κίνδυνος να συμβεί σπάσιμο του γυαλιού και του ταμπλό στο σύνολό του.Ως αποτέλεσμα, το σπάσιμο του ταμπλό έχει γίνει πλέον εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο στο σύγχρονο μπάσκετ και σχεδόν αδύνατο στο μπάσκετ υψηλού επιπέδου. Ο Άρθουρ Έχρατ αναγνωρίζεται ως ο εφευρέτης της αποσπώμενης στεφάνης από το Κέντρο Μελέτης Εφεύρεσης και Καινοτομίας Λέμελσον του ιδρύματος Σμιθσόνιαν
ΑΣΣΙΣΤ
Στη καλαθοσφαίριση, μια ασίστ ονομάζεται η πάσα από την οποία προέρχεται καλάθι και αποδίδεται στον παίκτη που πασάρει την μπάλα στον σκόρερ.
Το ρεκόρ στο NBA σε έναν αγώνα είναι 30, και πραγματοποιήθηκε από τον Scott Skiles των Ορλάντο Μάτζικ απέναντι στους Ντένβερ Νάγκετς, στις 30 Δεκεμβρίου του 1990. Το ρεκόρ του NBA για τις περισσότερες ασίστ καριέρας, το κατέχει ο Τζον Στόκτον με 15.806.
Follow Up ή Tip
- Το γρήγορο σουτ που γίνεται, από κάποιον παίκτη που κερδίζει επιθετικό rebound και σουτάρει πριν πέσει στο δάπεδο.
0 Σχόλια